Η ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ

Η πρωτοβουλία και η δέσμευση της πολιτείας είναι απαραίτητες στη νόσο Alzheimer,
ώστε να επιτευχθεί ένα υψηλό επίπεδο στην ποιότητα φροντίδας και υποστήριξης των ασθενών,
των φροντιστών και των οικογενειών τους.^1,5

Η νόσος Alzheimer (NA) είναι παγκοσμίως μια αυξανόμενη πρόκληση για την υγεία, που επηρεάζει όσους ζουν με τη νόσο και τις οικογένειές τους.^2,3

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με ΝA και ο αριθμός τους θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, γεγονός που θα οδηγήσει στην άντληση πολύ περισσότερων πόρων υγείας και κοινωνικής περίθαλψης για τη διαχείριση της νόσου. Κάθε τρία δευτερόλεπτα ένα άτομο στον κόσμο αναπτύσσει NA ή άλλη μορφή άνοιας.³ Η νόσος Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας είναι πλέον μεταξύ των 10 κύριων αιτιών θανάτου παγκοσμίως και 3η αιτία θανάτου τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη το 2019.⁴

Στην Ευρώπη, ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού είναι ήδη ο υψηλότερος στον κόσμο. Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω προβλέπεται να αυξηθεί από 14% το 2010 σε 25% το 2050. Με τέτοια αύξηση του προσδόκιμου ζωής, απαιτείται πρωτοβουλία στη διαμόρφωση πολιτικής, δέσμευση και δράση ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που απολαμβάνουν καλή υγεία και ευημερία μέχρι τα προχωρημένα στάδια της ζωής τους.¹

Η «αθόρυβη επιδημία» της Ευρώπης

60-80%

Το 60-80% των συνολικών περιστατικών άνοιας παγκοσμίως αφορούν στην ΝΑ.²

10 εκ.

Περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσβληθεί από την ΝΑ και άλλες μορφές άνοιας στην Ευρώπη.⁵

7,5 εκ.

Η ΝΑ και οι άλλες μορφές άνοιας είναι πιο συχνές στη Δυτική Ευρώπη, όπου επηρεάζουν 7,5 εκατομμύρια ανθρώπους.⁶

2/3

Τα δύο τρίτα των ατόμων που διαγιγνώσκονται με NA στην Ευρώπη είναι γυναίκες.⁶

Το παγκόσμιο "φορτίο" της νόσου Alzheimer

Ο αριθμός των ασθενών με Alzheimer αναμένεται να αυξηθεί στα 14 εκατομμύρια έως το 2030 και αντίστοιχα θα αυξηθεί η οικονομική και κοινωνική επιβάρυνση. Έως το 2030, το συνολικό κόστος της ΝΑ και της άνοιας αναμένεται να φτάσει τα 250 δισεκατομμύρια ευρώ,όσο δηλαδή το ΑΕΠ της Φινλανδίας.⁸

Το 16,0% των τεράστιων οικονομικών δαπανών της ΝΑ αφορά ιατρικές δαπάνες(π.χ. επισκέψεις σε ιατρούς, νοσοκομειακή περίθαλψη, ιατρική θεραπεία/φάρμακα κ.λπ.)⁹

42,3% για κοινωνικές/μη ιατρικές δαπάνες(όπως κοινωνικές υπηρεσίες, ιδιωτική και δημόσια ασφάλιση, φροντίδα κατ’ οίκον, ειδικές εγκαταστάσεις, συνταξιοδοτικό εισόδημα, υποστήριξη πρόνοιας και οικιακές δαπάνες)⁹

41,7% για το έμμεσο/άτυπο κόστοςμε τη μορφή άμισθης εργασίας ανεπίσημων φροντιστών (π.χ. μέλη της οικογένειας), που μπορεί να σημαίνει απώλεια εισοδήματος και μείωση των αποταμιεύσεων⁹

16%
Ιατρικό
κόστος

41.7%
Έμμεσες
δαπάνες

42.3%
Κοινωνικές
δαπάνες

Βασισμένο σε Gustavsson A, et al. 2020⁹

Η εξέλιξη στη διαχείριση της νόσου Alzheimer

Οι αλλαγές στον εγκέφαλο που προκαλούν ΝΑ μπορεί να ξεκινήσουν έως και 20 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα.² Η έγκαιρη ανίχνευση και η ακριβής διάγνωση της ΝΑ μπορεί να μειώσει το φορτίο για την κοινωνία και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης.^9,10

Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με την ΝΑ πρώιμου σταδίου και η δημιουργία μιας ομάδας φροντίδας με επίκεντρο τον ασθενή με ΝΑ, είναι σημαντική για την υποστήριξη των ασθενών και των φροντιστών τους, στο ταξίδι τους μετά τη διάγνωση. Για παράδειγμα, σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου, η έκφραση «Ο χρόνος είναι εγκέφαλος» έχει αυξήσει την ευαισθητοποίηση για τον σημαντικό ρόλο που έχει η ταχεία αντιμετώπιση στην καλύτερη έκβαση της υγείας του ασθενούς, τη μείωση της αναπηρίας και των γνωστικών βλαβών. Η διαχείριση εγκεφαλικών επεισοδίων απαιτεί επίσης μια διεπιστημονική ομάδα που μπορεί να διασφαλίσει την απρόσκοπτη μετάβαση των ασθενών.¹¹

Επιπλέον, οι πρόσφατες εξελίξεις στη φροντίδα του καρκίνου του μαστού έχουν επίσης δείξει ότι η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία μπορεί να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς. Για παράδειγμα, μια μελέτη προέβλεπε ότι οι γυναίκες που συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του μαστού είχαν 60% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού 10 έτη μετά τη διάγνωση. Η ανίχνευση πρώιμου σταδίου σημαίνει ότι οι όγκοι θα αντιμετωπιστούν νωρίτερα και οι ασθενείς θα ανταποκριθούν καλύτερα στη θεραπεία.¹²

Παρά τα αποδεδειγμένα οφέλη της πρώιμης ανίχνευσης της ΝΑ στη βελτίωση των ασθενών, σήμερα τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στην Ευρώπη δεν διαθέτουν προς το παρόν την δυνατότητα ανιχνεύσης και διάγνωσης της ΝΑ στο πιο πρώιμο στάδιο, προτού συμβεί σημαντική εγκεφαλική βλάβη.¹³

Η Αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer στην Ευρώπη

Tα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας, οι φορείς χρηματοδότησης και τα αρμόδια για τη χάραξη πολιτικής θεσμικά όργανα θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε μια σειρά δράσεων, στην προσπάθεια να αντιμετωπιστούν κάποιες από τις προκλήσεις:¹³

Εκπαίδευση του κοινού ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για τα πρώιμα συμπτώματα αλλά και να εξαλειφθεί ο στιγματισμός της νόσου Alzheimer, που αποτρέπει εκατομμύρια ανθρώπους από το να αναζητήσουν έγκαιρη διάγνωση.
Εκπαίδευση ιατρών και επαγγελματιών υγείας ώστε να διασφαλιστεί ότι έχουν τις γνώσεις να εντοπίσουν και να διαγνώσουν την ΝΑ στα αρχικά της στάδια.
Εφαρμογή σαφών, σταθερών και βασισμένων σε δεδομένα, κατευθυντήριων οδηγιών για τον εντοπισμό, τη διάγνωση και τη θεραπευτική αντιμετώπιση της NA.
Εξάλειψη των εμποδίων στην ανίχνευση της ΝΑ μέσω της αύξησης του αριθμού των ειδικών για την άνοια,της ευρείας διαθεσιμότητας των διαγνωστικών εργαλείων και της χρήσης της τεχνολογίας για την διενέργεια γνωστικών τεστ στο εύρος που απαιτείται για την αντιμετώπιση της κρίσης της νόσου Alzheimer.
Ευρεία και μαζική διενέργεια διαγνωστικού ελέγχου σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου, σύμφωνα με τις συστάσεις των Μοντέλων Συμμετοχής Ασθενών στη Νόσο Alzheimer (MOPEAD: Models of Patient Engagement for Alzheimer’s Disease) με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και παροχή φροντίδας στους ασθενείς.
Υιοθέτηση κοινωνικής πολιτικής και πολιτικών πρόνοιας για την υποστήριξη των ανθρώπων που φροντίζουν ανεπίσημα τα άτομα με ΝΑ,αναγνωρίζοντας δεόντως τα δικαιώματά τους και την άμισθη εργασία τους, προστατεύοντας τη δική τους υγεία και ευημερία και παρέχοντας τους στήριξη για να αποφύγουν οι ίδιοι μια οικονομική δυσχέρεια.

Κύρια ορόσημα στην πολιτική ενάντια στη νόσο Alzheimer

Παρά τα σημαντικά βήματα που έχει σημειώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην πολιτική στα τέλη του 2000 και στις αρχές του 2010, υπολείπεται σε σύγκριση με όσα έχουν γίνει σε διεθνές επίπεδο για την καταπολέμηση της νόσου Alzheimer.^14-21

EU Initiatives

Global Initiatives (G7/G20/WHO)

2008

Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις στρατηγικές δημόσιας υγείας για την καταπολέμηση των νευροεκφυλιστικών νόσων που σχετίζονται με τη γήρανση και ειδικά με τη νόσο Alzheimer¹⁴

2009

Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Νόσο Alzheimer και την Άνοια¹⁵

2011

Απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για τη νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας¹⁶

2013

Συνεδρίαση των Υπουργών Υγείας των 8 ισχυρότερων βιομηχανικά κρατών (G8)¹⁷

2015

Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την υποστήριξη ατόμων που ζουν με άνοια: βελτίωση των πολιτικών και πρακτικών πρόνοιας¹⁸

2016

Συνεδρίαση Υπουργών Υγείας των 7 ισχυρότερων βιομηχανικά κρατών (G7)¹⁹

2017

Σχέδιο δράσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την Άνοια²⁰

2019

Δήλωση της Okayama των Υπουργών Υγείας των 20 ισχυρότερων βιομηχανικά κρατών (G20)²¹